Wady wzroku
KRÓTKOWZROCZNOŚĆ ( MYOPIA) – w krótkowzroczności równoległe promienie wpadając do oka załamują się przed siatkówką. Spowodowane jest to wydłużoną gałką oczną lub nadmierną siłą załamującą soczewki oka lub rogówki. Wyróżnia się trzy stopnie krótkowzroczności:
- Małą do -2,50 dioptrii,
- średnią do -6,00 dioptrii
- wysoką powyżej -6,00 dioptrii.
Do rozwoju krótkowzroczności przyczyniają się:
- uwarunkowania genetyczne
- czynniki środowiskowe
W praktyce osoba krótkowzroczna nie może widzieć wyraźnie obiektów położonych w dalszej odległości. W zależności od stopnia wielkości krótkowzroczności osoba krótkowzroczna może zobaczyć obiekt w odległości 2 metrów przy mocy -0,50 dioptrii, a 20 cm przy mocy -5,00 dioptrii. Wszystkie obrazy położone dalej będą tworzyły nieostry obraz. Osoby z krótkowzrocznością wymagają stałej korekcji okularami lub soczewkami kontaktowymi. Stale nieostry obraz może wywoływać ból głowy, zmęczenie, trudności z koncentracją. W większości przypadków brak właściwej korekcji będzie powodować zwiększanie się wady wzroku, ból głowy, zapalenie spojówek czy zapalenie brzegów powiek. Noszenie odpowiedniej korekcji w postaci okularów lub soczewek kontaktowych umożliwia poprawę ostrości widzenia, zapobiega zaburzeniom konwergencji czy akomodacji i osłabienia widzenia obuocznego. Mała krótkowzroczność powstająca w wieku szkolnym może powiększać się w wyniku stałego napięcia akomodacji.
Soczewki kontaktowe jednodniowe Zeiss 1 day easy jak i miesięczne Contact Air i Zeiss Compatic, oraz indywidualne soczewki kontaktowe doskonale nadają się do korekcji krótkowzroczności.
DALEKOWZROCZNOŚĆ (HYPERMETROPIA) polega na ogniskowaniu równoległych promieni świetlnych za siatkówką. Jest to spowodowane zbyt krótką gałką oczną lub zbyt małą mocą układu optycznego oka w stosunku do jego długości.
W zależności od wielkości wady wyróżnia się nadwzroczność:
- małą do 2,50 dioptrii,
- średnią do 6,00 dioptrii
- dużą powyżej 6,00 dioptrii.
Oczy bardzo małych dzieci są nadwzroczne z uwagi na bardziej kulisty kształt soczewki- jest to nadwzroczność fizjologiczna, która zmniejsza się wraz ze wzrostem gałki ocznej Oko dalekowzroczne u młodej osoby widzi wyraźnie na każdą odległość pod warunkiem stałego napięcia akomodacji, co może spowodować dodatkowe problemy np. ból głowy i oczu, zaburzenia koncentracji a czasem również doprowadzić do powstania zeza zbieżnego. Duża nadwzroczność może powodować niedowidzenie. Natomiast po 20 r.ż. widzenie przy dalekowzroczności jest zamazane zarówno w dal jak i z bliska.
Nadwzroczność jest najczęściej występującą wadą refrakcji. Wczesne wykrywanie nadwzroczności, ocena jej stanu ma szczególne znaczenie w przypadku dzieci w wieku szkolnym gdyż problemy wzrokowe wpływają na tempo rozwoju i osiągnięcia intelektualne.
Nadwzroczność koryguje się okularami lub soczewkami kontaktowymi skupiającymi o znaku plus (+).
W przypadku soczewek kontaktowych polecane są zarówno soczewki jednodniowe, miesięczne lub indywidualne.
ASTYGMATYZM (NIEZBORNOŚĆ) – polega na różnej sile załamania dwóch równoległych promieni świetlnych w dwóch różnych płaszczyznach (np. pionowej i poziomej) układu optycznego oka. Wskutek tego układ optyczny nie ma jednego punktowego ogniska a obraz na siatkówce jest nieostry. W przypadku krótkowzroczności i nadwzroczności moc oka była jednakowa we wszystkich przekrojach czyli powierzchnie załamujące światło miały kształt sferyczny.
Najczęściej przyczyną astygmatyzmu jest nieprawidłowy kształt rogówki, rzadziej soczewki lub jakiś uraz czy deformacja gałki ocznej.
Osoba z astygmatyzmem nie widzi dobrze ani w dal ani z bliska, przymruża powieki dla poprawienia widzenia, niekiedy odczuwa bóle głowy. Duży astygmatyzm może być przyczyną niedowidzenia.
Jeżeli powierzchnia załamująca światło będzie bardziej kulista w jednym przekroju niż innym to będą miały różną moc. Najczęściej występuje astygmatyzm regularny, którego moc możemy obliczyć na podstawie obydwu przekrojów. Astygmatyzm można korygować zarówno soczewkami kontaktowymi jak i okularami.
Astygmatyzm koryguje się soczewkami cylindrycznymi, które mają różną moc łamiącą w głównych prostopadłych do siebie płaszczyznach. Soczewka cylindryczna w jednym z głównych południków jest obojętna optycznie, tzn. nie załamuje światła. Płaszczyzna ta nazywana jest osią cylindra. Dzięki temu można tak ustawić przed okiem szkło cylindryczne, aby w określonym południku nie zmieniać mocy łamiącej oka, a w innym, prostopadłym do poprzedniego, moc tę zwiększyć lub zmniejszyć. Astygmatyzm może być skorygowany zarówno soczewkami kontaktowymi jak i okularami
PREZBIOPIA ( STARCZOWZROCZNOŚĆ).
Zdolność zmiany mocy oka przy obserwacji na różne odległości zawdzięczamy elastyczności soczewki oka. W wyniku zmiany napięcia mięśni wewnątrz oka soczewka może przybierać bardziej płaski lub bardziej kulisty kształt. A prezbiopia jest brakiem zdolności do ostrego widzenia z bliskiej odległości. Zazwyczaj pojawia się po 40 r. ż. i jest związana z malejącym zakresem akomodacji.
OBJAWY
- wyraźne widzenie w dal zamglone do bliży
- pacjent odsuwa czytany tekst coraz dalej
- wymaga „dobrego światła” aby widzieć z bliska
- czołowe bóle głowy i napięcie oczu.
Moc soczewki zdrowego oka nie jest stała. Zależy od odległości, w jakiej znajduje się oglądany punkt. Gdy oko patrzy na blisko położony punkt, moc soczewki jest większa, niż gdy patrzy na punkt położony w dużej odległości. Zmiana mocy łamiącej soczewki i jej kształtu przy patrzeniu z bliska, tzn. nastawność (akomodacja), zachodzi dzięki zmianom napięcia okrężnych włókien mięśnia rzęskowego oka. Podczas patrzenia na odległy punkt mięsień rzęskowy jest rozluźniony, układ więzadłowy utrzymujący soczewkę jest napięty, a soczewka ma płaski kształt i załamuje światło słabiej. Podczas patrzenia na bliski punkt mięsień rzęskowy jest napięty, a układ więzadłowy soczewki rozluźniony, dzięki czemu soczewka staje się bardziej kulista i silniej załamuje światło. Wskutek akomodacji układ optyczny oka może zogniskować obraz obiektu położonego w bliskiej odległości, mimo że odbite od niego światło jest rozproszone.
Korygują ją soczewki skupiające, oznaczane znakiem plus (+). Najczęściej po przekroczeniu 40. roku życia konieczne jest używanie okularów o mocy około +0,5D–+1,0D do pracy z bliskiej odległości, takiej jak pisanie, czytanie, szycie. W ciągu następnych lat siła okularów do czytania musi być zwiększana, zwykle o około +0,5D co 5 lat. Osoby z nadwzrocznością odczuwają dolegliwości związane ze starczowzrocznością wcześniej, a moc ich okularów do czytania musi być większa niż osób bez nadwzroczności. Z kolei osoby z krótkowzrocznością ujawniają niedomogę akomodacji później niż w 40. roku życia, a moc ich okularów do czytania musi być mniejsza niż moc ich okularów do dali i mniejsza niż moc szkieł do pracy z bliska osób bez krótkowzroczności.